مشکلی به نام هیئت!
می دانم انتخاب این عنوان برای مقاله، ممکن است باعث بدبینی برخی مخاطبان نسبت به مقصود نگارنده بشود. از این دست خوانندگان عزیز خواهش می کنم با حوصله به کلمات صریح راقم این سطور دقت کنند.
"هیئت"، یک ظرفیت دینی و فرهنگی برای ارتقای سطح معنوی جامعه و پالایش فضای حاکم بر کشوری است که می خواهد پله های تمدنی بزرگ را یک به یک درنوردیده و خود را به اوج حیات نورانی مورد نظر مکتب وحی نزدیک سازد.
کسی نمی تواند نقش هیئت های مذهبی در پرکردن خلأ فرهنگی سال‌های بعد از قبول زهرنامه 598 را انکار کند. خاستگاه هیئت، عمق عشق و ارادت مؤمنینی است که طریقت رستگاری را در شریعت ناب محمدی و علوی و فاطمی جستجو می کنند.
هیئت ها نشان دادند عناصری مانند دغدغه، اراده و شناخت آن قدر حائز اهمیت است که به راحتی می تواند بر نگرش های کارمندی متولیان امور فرهنگی پیشی گرفته و شاهکارهایی سترگ را در ایجاد تحول معنوی جامعه رقم بزند.
با این حال نمی توان خروجی های دست و ذهن بشر را مصون از اشتباه دانست. در هر صنف و گروه و محصولی می توان ردّپایی از آسیب ها را در نظر گرفت که البته توجه به آن آسیب ها به منظور رفع نقاط ضعف و کسب تجربه برای گام‌های بعد بسیار ضروری به نظر می رسد. هیئت هم از این مقوله مستثنا نیست.
اگر نخواهم با کلمات، بازی کرده و در لفافه سخن بگویم باید منظورم را اینطور توضیح بدهم:
سال‌ها پیش، پدر و مادرهایی را می دیدم که سؤالشان از مشاوران دینی این بود که چه کنیم تا فرزندانمان هیئتی بشوند. آنها مطمئن بودند یک جوان هیئتی می تواند نمونه ای از یک انسان تربیت شده نظام دینی قرآن و اهل بیت باشد.
اکنون بعضی از خانواده ها به مشاوران دینی خود می گویند از این که فرزندانمان هیئتی شده اند بسیار نگرانیم!
بی رودربایستی باید گفت بعضی هیئت ها – دقت کنید گفتم بعضی! – نتوانسته اند آن طور که باید و شاید در مسیر تربیتی مدّنظر اسلام گام بردارند. طبیعی است پدر و مادری که می بیند جوانش در پوشش هیئت از درس و مدرسه دور شده، به قلیان روی آورده، غیبت و دروغ برایش عادی شده، نماز صبحش را از دست داده و... حق دارد برای سرنوشت او دچار نگرانی بشود.
یادتان هست اوایل انقلاب این جمله حضرت امام بسیار تکرار می شد: ایران را سراسر مدرسه کنیم.
بعضی ها واقعاً گمان می کردند که هی باید راه برویم و آجر دست بگیریم و مدرسه بسازیم! مدرسه یک عنوان عام است که به هر مجموعه آموزشی قابل انطباق است. برای همین است که می بینید طلبه ها به حوزه علمیه شان می گویند مدرسه.
امام می گفت صدا و سیما هم باید دانشگاه بشود. سینما هم و... تفکر اجتماعی امام مبتنی بر رشد و پویایی و تکامل فکری بود. با این وصف، هیئت هم باید یک مدرسه باشد.
برای ریشه یابی بروز آسیب ها در برخی هیئت های مذهبی می توان مؤلفه های گوناگونی را در نظر گرفت. بی تردید یکی از بزرگترین عناصر مؤثر در رویکرد موفق یا فاقد توفیق هیئت ها کسانی هستند که قرار است به عنوان "بزرگ هیئت"، خط و ربط های فرهنگی مجموعه تحت مدیریت خود را ترسیم نمایند.
یکی دیگر از عناصر تأثیرگذار در این فرآیند، روحانیون بزرگواری هستند که تریبون هدایت و رشد بخشی از شریف ترین جوانان جامعه را برعهده گرفته اند. به این نکات توجه کنید:
- بعضی هیئت ها اصلاً از سخنران استفاده نمی کنند.
- بعضی هیئت ها از سخنرانان غیر حوزوی بهره می گیرند.
- بعضی هیئت ها برادران عزیز طلبه ای را دعوت می کنند که یا بیان جذّاب نداشته و یا عمقی در محتوای مباحثشان به چشم نمی خورد.
- بعضی روحانیون محترم سخنران در هیئت ها دارای جاذبه بیان بوده و از سطح علمی بالایی نیز برخوردارند؛ اما به دلیل ناآشنایی با ضروریات روز و روحیات مخاطب، حوزه تأثیرگذاری گسترده ای ندارند.
- به نکات فوق، بزرگواران مبلّغی را نیز اضافه کنید که فرصت نشستن در کنار مخاطب جوان خود و برقراری ارتباط با او را ندارند.
خیالتان راحت شد که من همه کاسه کوزه ها را برسر مدیران و برنامه ریزان هیئت ها نشکستم؟! به عنوان یک طلبه برخاسته از دامن هیئت، شهامت نقد به هم صنفی های خود را دارا بوده و ظهور برخی آسیب ها در تعدادی از هیئت ها را صرفاً در ساحت مسئولان هیئت ها منحصر نمی دانم. اکنون جای این پرسش باقی است که آیا نمی شود با توجه به ظرفیت سازنده و عظیم هیئت، طوری برنامه ریزی کرد که لااقل در پاره ای از اوقات بتوان از روحانیون آگاه و خودساخته و فرهیخته برای رشد و بالندگی مخاطبان جوان هیئت ها بهره گرفت؟
گاهی به مدیران رسانه ملی این انتقاد را وارد می دانیم که چرا برنامه ریزان آن درست مقارن با ایام خاص مانند ماه مبارک رمضان یادشان می افتد که باید سریالی مناسبتی تولید کنند و بعد هم به بهانه کمبود وقت، ضعف های متعدد محصولات خود را توجیه می نمایند؟
این ایراد ممکن است به خود ما هم وارد باشد. راستی حواسمان هست چند روز دیگر تا ماه محرم فاصله داریم؟ مسئولان محترم هیئت ها می توانند با اغتنام از فرصت پیش رو، از هم اکنون با مشورت روحانیون و خبرگان عرصه تبلیغ، به دنبال دعوت از سخنرانان فرهیخته، اهل شناخت و تأثیرگذار باشند. حیف است با برخی ساده انگاری ها و بی تفاوتی ها، فرصت طلایی حضور جوانان در هیئت ها را غنیمت نشماریم و نتوانیم کارنامه ای درخشان برای بالندگی جوانان جذب شده به هیئت ارائه دهیم.
