یک پیشنهاد برای دادگاه ویژه روحانیت

آدم نمی داند در هفته قوه قضائیه باید به مسئولان دادگاه ویژه هم تبریک بگوید یا نه؟! از این جهت که قضات دادگاه ویژه هم قاضی هستند و هفته قوه قضائیه مربوط به همه قضات است جای تبریک دارد؛ اما از جهت دیگر، دادگاه ویژه یک نهاد مستقل از قوه قضائیه است و این هفته ربطی به این نهاد ندارد، که با این وصف جای تبریک و گرامی داشت باقی نمی ماند! حالا چه روزی را باید به این عزیزان اختصاص داد و تبریک گفت، بماند برای بعد.

از این شوخی صبحگاهی که بگذریم یک پیشنهاد برای دادگاه ویژه روحانیت به خصوص در قم که به دلیل حضور حداکثری طلاب و روحانیون، طبیعتاً دادگاه ویژه پرمشغله تر از دیگر شعبات کشوری این نهاد است، دارم.

هدف از تشکیل دادگاه ویژه، حفظ شأن و کرامت روحانیون و تحصیل کردگان حوزوی است. این حفظ شأن و کرامت در دو رویکرد قابل تطبیق است.

یکی مربوط می شود به برخورد جدی، متمرکز و تخصصی با تخلفات احتمالی تعدادی از روحانیون به خصوص روحانی نماهایی که تیشه به ریشه اسلام می زنند. فراموش نکنیم که جایگاه حساس روحانیت در جامعه به گونه ای است که انحراف و فساد احتمالی در این قشر – ولو به تعداد کم – می تواند ضرباتی جبران ناپذیر در باور و اعتقادات مردم ایجاد کند.

رویکرد دوم جداسازی روال قضایی رسیدگی به پرونده های اتهامی روحانیون از محافل عمومی است. توضیح این نکته ضروری است که هر محاکمه ای لزوماً به محکومیت ختم نمی شود. یا اینکه بعضی دعاوی به رغم طرح در محاکم و ضرورت رسیدگی به آن، بسیار جزیی و کم اهمیت هستند. از طرف دیگر تردد این بخش از روحانیون متهم آنهم با تشریفات قضایی و امنیتی در راهروهای پرازدحام دادگاه ها ضمن خدشه بر آبروی این افراد که به طور معمول چهره هایی شناخته شده در شهر خود هستند، تبعاتی منفی در نگاه مردم نسبت به مروّجان دین ایجاد می کند، در حالی که واقعاً ممکن است پرونده مطروحه به هیچ محکومیتی ختم نشود.

با پذیرش رویکرد بایسته ای که اصل تشکیل دادگاه ویژه روحانیت را اجتناب ناپذیر می نماید به مسئولان این نهاد پیشنهاد می شود  زندان طلاب و روحانیون را نیز از سایر زندان ها جدا نمایند.

اگر چه در زندان ها ممکن است بندی به عنوان ویژه روحانیت وجود داشته باشد ولی به هر حال مراحل ورود و خروج و تردد داخل زندان، یک مسئله مشترک و عمومی است. از سوی دیگر بسیاری از روحانیون زندانی لزوماً افرادی فاسد و تبهکار نیستند. به طور مثال ظاهراً هم اکنون که حدود سی زندانی از قشر روحانی در بند ویژه زندان قم در حبس هستند به جز دو سه نفر بقیه به دلیل بدهکاری و اختلافات مالی یا دعاوی شخصی و خانوادگی و گاه عدم توانایی در اثبات بی گناهی، محکوم شده اند. البته پرونده تعدادی از این متهمان هم هنوز منجر به صدور حکم محکومیت یا برائت نشده است. بسیاری از این روحانیون در زندان نیز به حفظ آداب شرعی ملتزم بوده و از انجام مستحباتی مانند نماز شب غفلت نمی ورزند. بسیاری از این روحانیون بعد از آزادی به فعالیت های دینی خود در جامعه ادامه خواهند داد که این مسئله اهمیت توجه به شخصیت آنان را برجسته می سازد.

این موضوع در حالی است که صرف ورود یک روحانی به زندان ممکن است هر نوع گمانه زنی بدبینانه را نسبت به او در ذهن ناظران ایجاد کند.

به نظر می رسد با توجه به فضای زندان ها حفظ کرامت این قشر اقتضا می کند مکان مستقلی برای نگهداری از روحانیون زندانی مانند زیر زمین دادگاه ویژه روحانیت قم یا هر نقطه مناسب دیگری در نظر گرفته شود.