خودمان را گول نزنیم

 

می دانید چرا به دنیا می گویند دارالغرور؟

غرر به معنای خطر و فریب است.

از این جهت به آدم متکبر، مغرور گفته می شود که به این گمان که لابد کسی شده است، ضعف هایش را نادیده انگاشته و با خود بزرگ بینی غیر واقعی در معرض خطر و سقوط قرار دارد. آدم مغرور یعنی کسی که فریب خورده است. آدم مغرور یعنی دنیا زده، یعنی کسی که دنیای زودگذر را جدی گرفته است.

در اسلام معامله غرری یعنی داد و ستدی که توأم با فریب و یا ریسک بالای ضرر و اضرار باشد (مثل قمار) جایز نیست.

به دنیا می گویند دارالغرور، یعنی خیلی ها فریب ظواهر آن را خورده و به چرب و شیرینش دل خوش می دارند و خدا و آخرت و وجدان خود را به فراموشی می سپرند.

معروف است امام سجاد علیه السلام در شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان، تا صبح این دعا را بارها زمزمه نموده است:

"اللهم ارزقنی التجافی عن دارالغرور و الانابه الی الخلود والاستعداد للموت قبل حلول الفوت"

خدایا دل کندن از این دنیای فریبنده و روی آوردن به عالم جاودانگی و آمادگی برای وصال تو پیش از آن که موعدش فرا برسد را روزی من قرار ده.

ارزقنی از ماده رزق به معنای بهره و روزی است. بر خلاف تصور ما روزی انسان فقط طعام و نعمات مادی نیست. توفیق انس با معبود برجسته ترین مصداق کسب روزی برای انسان مومن است.

دنیا خوب است؛ اما ارزش آن در حد یک فرصت برای ثروت اندوزی در مسیر سفر آخرت است. دنیا ارزش ذاتی ندارد و بهای آن به میزان بهره ای است که در عمل به آموزه های دین برای آبادانی منزل آخرت کسب می کنیم. از این رو دنیای مادی ارزش دل بستگی و وابستگی به معنای بی اعتنایی به آخرت و نفی وجدان و خروج از مسیر هدایت و خود محوری و منفعت طلبی را ندارد. دنیا مزرعه آخرت است و تغییر کاربری آن روا نیست!

استعداد للموت یعنی دانش آموز شب امتحانی نباشیم! درس هایمان را قبل از شروع امتحان از بر باشیم.

این دنیای پیچ در پیچ!

این ضرب المثل را زیاد شنیده اید: گهی پشت به زین و گهی زین به پشت!

دنیا این گونه است. گاهی اوضواع به کام ماست، گاهی هم نه. چه بسیار انسان هایی که در ناز و نعمت و رفاه و خوشی زندگی کرده اند؛ اما ناگهان به هر علتی اوضاع دگرگون شد و هست و نیستشان از دست رفت. نقل است مادر جعفر برمکی، وزیر دربار عباسیان که ناگهان نگون بخت شد، می گفت: سال پیش چهارصد کنیز در اختیار داشتم وگمان می کردم، فرزندم در حقم کم لطفی کرده است، امسال آرزویم این است دو پوستین گوسفند داشته باشم یکی را فرش خود قرار دهم و یکی را لحاف خویش سازم!

از طرف دیگر چه بسیار افرادی که در مشکلات عدیده مادی دست و پا می زدند و طاقت از کف می دادند؛ اما بعد از مدتی  دوره سختی ها به اتمام رسیده و راه زندگی و معاش برایشان هموار شده است. بسیاری از افراد صاحب نام و عنوان اعم از وزیر و وکیل و سیاستمدار و دانشمند و هنرمند و ورزشکار و ... در اوان زندگی گاه محتاج نان شب بوده و به سختی زندگی می کردند.

داستان های تاریخی و یا تجربیات دیگران مملو از چنین خاطراتی است که نشان می دهد زندگی چرخ ها وفراز و نشیب های بسیار دارد و نه سختی های آن ارزش ناامیدی و افسردگی دارد و نه خوشی های آن به دل بستن و غرور می ارزد.

لِکَیْلَا تَأْسَوْا عَلَى مَا فَاتَکُمْ وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاکُمْ وَاللَّهُ لَا یُحِبُّ کُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ *الحدید23*

به خاطر آنچه از دست داده اید مأیوس نباشید و از آنچه به دست می آورید شادی مفرط و غرور نداشته باشید.

این نگاه واقع بینانه به دنیا و قواعد تکراری و ثابت آن اضطراب و نخوت را از زندگی بشر دور می سازد و او را به تعادل در مسیر زندگی وا می دارد. آنهایی که به خاطر مشکلات مادی دنیا احساس می کنند به بن رسیده و همه راه ها به رویشان بسته شده و یا آنهایی که به خاطر نعمات و داشته هایشان به تفاخر و تکبر روی می آورند خدا را درست نشناخته و قدرت او را نادیده گرفته اند. آرامش از آن کسانی است که باور دارند دنیا در گذر است و فراز و نشیب های آن ماندگار نخواهد بود.

در حد هیچ!

توماس اندروز، طراح کشتی بزرگ و مشهور تایتانیک بود. او چنان از ساخته دست خود مغرور بود که گفت: حتی خدا هم نمی تواند این کشتی را غرق کند!

کشتی تایتانیک در همان سفر نخست، غرق شد و بسیاری از سرنشینانش به همراه سازنده و طراح آن جان سپردند.

وین استنلی، فانوس دریایی بزرگ و مشهوری را ساخته بود. می گفت: هیچ طوفان و بارانی نمی تواند آنچه من ساخته ام را ویران کند. برای تعمیر فانوس دریایی اش رفته بود که بر اثر طوفان، تخریب شد و خودش نیز همان جا جان سپرد.

معروف است محمدعلی کلی بزرگترین بوکسور و قهرمان مشهور ورزشی جهان در اواخر عمر برای روشن کردن مشعل المپیک دعوت شده بود. هر چه تقلا کرد لرزش دست های ضعیفش اجازه نداد که مشعل را روشن کرد. مکثی کرد و بعد این آیه را برای همراهانش قرائت نمود: یا ایهاالانسان ما غرّک بربّک الکریم؟1

انسان منهای خدا هیچ است و اگر لحظه ای تأیید و حمایت او نباشد کاری از پیش نخواهد برد. غرور به معنای فریب است و این که دنیا را دارالغرور لقب داده اند به این معناست که انسان گاه فریب ظواهر عالم ماده را خورده و گمان می کند برای خودش کسی شده و منم منم سر می دهد. نمرود خودش را خدا می دانست؛ اما توسط یک پشه، سرنگون شد. اینگونه است که به ما آموخته اند اول هر کار و راه و قدمی بگوییم: ان شاءالله. ما بدون خدا هیچیم!

1- انفطار، آیه 6