چه کسی حاضر است بخشی از اموالش را وقف شهدا کند؟
دین مبین اسلام به اقتضای اهداف اجتماعی خود در تعالی جوامع بشری و حاکمیت اخلاق و منش الهی، مفاهیمی را وارد زندگی مسلمین کرده است که توجه به هر یک از آنها می تواند در تکامل بُعد انسانی نسل بشر و اصلاح جوامع، نقشی به سزا داشته باشد. امر به معروف و نهی از منکر، صدقه و دستگیری از مستمندان، جهاد در راه خدا و ضرورت دفاع از مظلومان و... بخشی از نسخه نجات بخش آئین وحی برای رشد انسان ها و تشکیل یک محیط سالم و مطلوب برای بشریت محسوب می شود. یکی از نمونه های زیبا و مورد تأکید اسلام برای تعالی جوامع، وقف اموال برای جلب منافع عمومی و در راه رضای خداوند می باشد. در صورت توجه و فراگیر شدن فرهنگ وقف، بسیاری از مشکلات و کمبودهای اجتماعی توسط توانگران جامعه حل شده و زندگی مستمندان و نیازمندان به رفاه نسبی و برخورداری از امکانات یکسان با سطوح دیگر جامعه، نزدیک تر می شود.
از وقف به عنوان یک صدقه جاری یاد می شود. چه این که نفع یک سرمایه موقوفه، تا قیام قیامت در اختیار افراد مورد نظر واقف یا فعالیت مطلوب او قرار خواهد گرفت.
وقتی صحبت از وقف می شود راقم این سطور یاد شهدا و فرهنگ ایثار و شهادت می افتد. شاید برای خوانندگان محترم این پرسش پیش بیاید که نگارنده سعی دارد با بافتن آسمان به ریسمان، دو موضوع نامربوط را به هم مرتبط نشان دهد!
حقیقت آن است که از دو زاویه باید به مسئله وقف و ربط آن به مقوله شهید و شهادت نگریست. با این نگرش، بیست و یکم دی، روز وقف را با تأمل و اندیشه وسیع تری ارزیابی خواهیم کرد.
گذشتن از مال، سخت و دشوار است. بسیاری از افراد جامعه توانایی آن را دارند که بخش کوچکی از دارایی خود را برای دستگیری از نیازمندان اختصاص دهند؛ اما به رغم اطلاع از وضعیت مستمندان، بخل ورزیده و حاضر نیستند گامی برای رفع محرومیت ها بردارند. اموال انسان عزیز است و دل کندن از آن کاری بس دشوار. بنابراین کسی که تمام یا بخشی از دارایی خود را در راه خدا وقف می کند باید انسانی بزرگ، باکرامت و ایثارگر دانست. اکنون به نویسنده حق بدهید که گذشتن از جان و وقف کردن عمر و لحظات زندگی در راه قرب الهی را عملی بس بزرگ و کریمانه بداند. شهدا برترین واقفین جامعه اسلامی هستند. مطالعه زندگی زیبای شهدا نشان می دهد که آنان گاه به رغم بهره مندی اندک از امکانان مادی، نه تنها دارایی خود را در راه خدا و کمک به نیازمندان و جبهه های نبرد خرج می کردند بلکه شیرین ترین لحظات عمر شریف خود یعنی جوانی شان را وقف مسیر حق نموده و با گذشتن از بسیاری از حقوق اولیه ای که از مقتضیات سنین جوانی است، تفریح و استراحت و همنشینی با خانواده و زن و فرزند و... را فدای جهاد در راه خدا ساخته و در نهایت سخاوت و ایثار، تمام هستی خویش را در طبق اخلاص، تقدیم آستان کبریایی دوست نمودند.
شهادت، صدقه جاریه شهید است. خون شهید، جامعه اسلامی را از گزند بسیاری از آفات و بلایا محفوظ نگاه داشته و فرهنگی را در سطح اجتماع حاکم می سازد که اصولی همچون انسان بودن و حرکت در جهت تکامل را برجسته تر می نماید. ما نیز باید با تأسی از سیره شهدا از کار کردن بی مزد برای رضای خدا ابایی نداشته و دقایق عمر خود را با معیارهای مادی قیمت نگذاریم!
زاویه دیگری که باید در نسبت بین فرهنگ وقف با آموزه های ایثار و شهادت در نظر داشت کارکردی است که برای موقوفات از سوی شخص واقف تعیین می شود.
متن اغلب وقف نامه ها حکایت از تعیین ثمرات و عواید موضوع وقف برای صرف در راه عزاداری اهل بیت علیهم السلام و عمران اماکن مذهبی و دستگیری از فقرا و... دارد که امری مبارک و بسیار نیکو است.
به راستی اگر فعالان فرهنگی عرصه دفاع مقدس، ترویج فرهنگ و آموزه های به یادگار مانده از شهدای والامقام را امری بایسته دانسته و تحقق آن را برای نجات جامعه به خصوص نسل جوان از جاذبه های فریبنده فرهنگ غرب، ضروری می شمارند آیا بهتر نیست برای فرهنگ سازی در وقف اموال به منظور صرف عواید آن در فعالیت های فرهنگی مرتبط با دفاع مقدس گامی جدی بردارند؟ سال هاست که از کمبود بودجه های فرهنگی برای اجرا و توسعه فعالیت های مربوط به شهدا در رنج و مضیقه قرار داریم. توانایی و امکانات دولتی هم محدودیتی دارد. بالاخره تا کی قرار است برای انجام یک کار کوچک فرهنگی برای شهدا، نگاهمان به منابع و عنایات مسئولان باشد؟ آیا به راستی نمی شود راهی را برای تأمین بخشی از این کمبودها در نظر گرفت؟ چرا از نسخه ای که اسلام در اختیار ما قرار داده در مسیر اشاعه فرهنگ ایثار و شهادت استفاده نکنیم؟ چقدر خوب است فرد متمکنی بگوید: عواید این ملک را وقف می کنم برای برگزاری مراسم شب خاطره شهدا! یا انتشار کتاب خاطرات دفاع مقدس و برگزاری اردوهای راهیان نور و...!
به نظر شما تحقق این شیوه، کار ناممکنی محسوب می شود؟ قطعاً این گونه نیست. با اندکی اراده و اهتمام می توان ضرورت احیای فرهنگ ایثار و پایداری را به خیّرین و اهل وقف نشان داده و آنان را به گام نهادن در این راه تشویق نمود. چه خوب می شود چند نفر از افراد دغدغه مند در حوزه فرهنگ شهادت، پیش قدم شده و با وقف بخشی از دارایی خود برای شهدا، این نوع از وقف را نیز در جامعه ترویج نمایند. تردیدی نیست ثمرات فرهنگی و معنوی آن بسیار زودتر از آن چه که ما فکر می کنیم دیگر متمکنین را به این راه خیر و ماندگار، سوق خواهد داد. کافی است چند نفر شهامت به خرج داده و در این راه، الگوی دیگران بشوند. این کمترین دینی است که می توان نسبت به شهدا ادا کرد.
والسلام علی من اتبع الهدی
